Η πρόσφατη δημόσια δήλωση του προέδρου των ΗΠΑ για «άμεση έναρξη δοκιμών πυρηνικών όπλων» έσπασε μια σιωπή δεκαετιών και λειτούργησε ως πολιτικό σοκ για τη διεθνή κοινότητα.
Δεν ήταν απλώς μια τεχνική αναφορά. Ήταν ένα ξεκάθαρο μήνυμα ισχύος, σε μια περίοδο όπου ο κόσμος βρίσκεται ήδη στα όρια νέας ιμπεριαλιστικής αντιπαράθεσης.
Η Ουάσιγκτον επιδιώκει να δείξει ότι δεν πρόκειται να «μείνει πίσω» από τη Ρωσία και την Κίνα στην κούρσα εξοπλισμών. Όμως το σήμα που εκπέμπει είναι επικίνδυνο: η ίδια η έννοια των πυρηνικών δοκιμών, ταμπού από τη δεκαετία του ’90, αρχίζει να «κανονικοποιείται» ξανά.
Η ρωσική απάντηση και ο καθρέφτης της κλιμάκωσης
Το Κρεμλίνο απάντησε άμεσα, προειδοποιώντας ότι «αν οι ΗΠΑ δοκιμάσουν, θα δοκιμάσει και η Ρωσία». Με αυτό τον τρόπο ενεργοποιείται μια λογική «αντανακλαστικών καθρεφτισμού» που θυμίζει τις πιο σκοτεινές μέρες του Ψυχρού Πολέμου. Ούτε διαφάνεια, ούτε καν τυπική κοινοποίηση μεταξύ των δύο πλευρών — μόνο ρητορική ισχύος και ετοιμότητας για «αντίμετρα».
Ακόμα κι αν οι δοκιμές δεν μπορούν να ξεκινήσουν άμεσα (λόγω τεχνικών και νομικών εμποδίων), το πολιτικό μήνυμα έχει ήδη σταλεί: η εποχή της αυτοσυγκράτησης τελείωσε. Το Νεβάδα Test Site μπορεί να μην ξαναδεί σύντομα έκρηξη, αλλά η δημόσια συζήτηση περί πυρηνικών έχει ήδη ανατιναχθεί.
Διάλυση των μηχανισμών ελέγχου
Οι ΗΠΑ ποτέ δεν επικύρωσαν τη Συνθήκη για την Πλήρη Απαγόρευση των Πυρηνικών Δοκιμών (CTBT), ενώ η Ρωσία την απο-επικύρωσε το 2023, «καθρεφτίζοντας» τη στάση της Ουάσιγκτον. Η αναστολή της συνθήκης New START την ίδια χρονιά ολοκλήρωσε την αποσύνθεση του τελευταίου μεγάλου μηχανισμού ελέγχου στρατηγικών οπλοστασίων.
Η επίκληση για επανέναρξη δοκιμών σήμερα δεν είναι μια «τεχνική λεπτομέρεια»· είναι το τελικό βήμα για να σβηστούν τα όρια ανάμεσα σε προετοιμασία και πράξη πολέμου.
Το πραγματικό κόστος: άνθρωποι και περιβάλλον
Από αριστερή σκοπιά, το πυρηνικό ζήτημα δεν είναι μόνο θέμα γεωπολιτικής ισορροπίας. Είναι, πρώτα απ’ όλα, κοινωνικό και ταξικό ζήτημα. Οι δοκιμές έχουν ιστορία αίματος: οι «downwinders» στις ΗΠΑ πλήρωσαν με καρκίνους και γενετικές ασθένειες το τίμημα της αμερικανικής «αποτροπής». Στον Ειρηνικό, τα 67 τεστ στα νησιά Μάρσαλ άφησαν πίσω τους κατεστραμμένες κοινότητες, ραδιενεργά εδάφη και ανθρώπους που ακόμη περιμένουν δικαιοσύνη.
Οι πυρηνικές δοκιμές δεν είναι ουδέτερη τεχνολογία, είναι μια πράξη βίας ενάντια σε λαούς που δεν έχουν καμία φωνή στα διεθνή φόρα.
Η νέα κούρσα και οι κοινωνικές ανάγκες
Οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Κίνα αλληλοτροφοδοτούνται σε μια νέα πυρηνική κούρσα, την ώρα που οι κοινωνίες τους βυθίζονται σε ανισότητες, φτώχεια και περιβαλλοντική κρίση. Τα δισεκατομμύρια που προορίζονται για «αναβάθμιση» πυρηνικών κεφαλών και νέους φορείς μεταφοράς είναι πόροι που λείπουν από την υγεία, την εκπαίδευση, τη στέγαση και την πράσινη μετάβαση.
Η λογική της «αποτροπής» σημαίνει στην πράξη προετοιμασία για καταστροφή — όχι ασφάλεια, αλλά διαρκή φόβο.
Καμία επιστροφή στις δοκιμές
Η αριστερά, τα κινήματα ειρήνης και οι δυνάμεις της κοινωνικής δικαιοσύνης οφείλουν να υψώσουν ξανά τη φωνή τους:
Καμία επιστροφή στις δοκιμές. Καμία νομιμοποίηση του πυρηνικού εκβιασμού. Καμία θυσία των κοινωνικών αναγκών στον βωμό της «εθνικής ισχύος».
Η απάντηση δεν μπορεί να είναι ο ρεαλισμός των ισχυρών, αλλά η ρεαλιστική ουτοπία των λαών: ψωμί, υγεία, παιδεία και ειρήνη, αντί για βόμβες.